● Η ζωή πριν από την ατομική βόμβα
Το 1945 ζούσα με τη μητέρα μου, Χισάγιο, και τις δυο μεγαλύτερες αδερφές μου στην Κουσουνόκι-τσο 1-τσόμε. Αν και πήγαινα τότε στην πρώτη τάξη του Γυμνασίου της Μισάσα, δούλευα κάθε μέρα σε εργοστάσια και αλλού, στο πλαίσιο της επιστράτευσης μαθητών. Γι’ αυτό, δεν παρακολουθούσα ποτέ μαθήματα στο σχολείο. Είχα επιστρατευθεί μαζί με τους 40 συμμαθητές μου στo εργοστάσιο της Nissan Motor Co., Ltd. στη Μισάσα-χόνματσι 3-τσόμε. Οι δυο μεγαλύτερες αδερφές μου εργάζονταν κι αυτές. Η Κάζουε δούλευε στο Υποκατάστημα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου της Χιροσίμα και η Τσούρουε στην Αποθήκη Στρατιωτικού Ρουχισμού, Υποκατάστημα της Χιροσίμα.
● 6 Αυγούστου
Εκείνο το πρωί δούλευα ως επιστρατευμένος μαθητής στην Nissan Motor Co., Ltd.. Εγώ και οι άλλοι επιστρατευμένοι συμμαθητές μου ήμαστε διασκορπισμένοι σε όλο το εργοστάσιο. Εργαζόμουν σε γραφείο, όπου είχα διάφορα καθήκοντα, όπως να μεταφέρω εξαρτήματα στους εργάτες όταν έφταναν οι παραγγελίες από το επίπεδο του εργοστασίου. Τη στιγμή εκείνη το εργοστάσιο είχε ζητήσει μερικές βίδες, γι’ αυτό έφυγα από το γραφείο μεταφέροντας δύο κουτιά με τα χέρια μου, και πήγαινα προς το εργοστάσιο, το οποίο βρισκόταν στην πίσω πλευρά του κτιρίου. Ξαφνικά περιλούστηκα από γαλάζιο φως, το οποίο έμοιαζε με φλόγα από εστία αερίου που λαμπαδιάζει, ενώ ταυτοχρόνως είχα μηδέν ορατότητα και ένιωθα σαν να αιωρούμαι στον αέρα. Νόμισα ότι βομβαρδιζόμασταν ξαφνικά, αν και η προειδοποίηση αεροπορικής επιδρομής είχε ανακληθεί και ήμαστε εντελώς ανυπεράσπιστοι. Αμέσως σκέφτηκα: «Ωχ! Θα πεθάνω…»
Δεν είμαι σίγουρος πόσα λεπτά πέρασαν, αλλά όταν ανέκτησα τις αισθήσεις μου, αντελήφθην ότι βρισκόμουν στο έδαφος. Ύστερα από λίγο, καθώς η ομίχλη διαλυόταν, επανήλθε η όρασή μου και σκέφτηκα: «Είμαι ζωντανός!»
Είχα πέσει πάνω σε μια φιάλη υγραερίου που είχε αναποδογυρίσει εκεί κοντά, η οποία μου έγδαρε το χέρι. Σκεφτόμενος αργότερα τι συνέβη, θυμήθηκα ότι όταν έπεσε η ατομική βόμβα είχα ξυρισμένο κεφάλι και φορούσα μόνο ένα κοντομάνικο πουκάμισο με στρογγυλό γιακά και ένα σορτσάκι. Γι’ αυτό, όσα μέρη του σώματός μου ήταν εκτεθειμένα υπέστησαν φοβερά εγκαύματα. Όμως, εκείνη τη στιγμή δεν μπορούσα να αντιληφθώ αμέσως την έκταση των τραυμάτων μου και δεν αισθανόμουν πραγματικά κανέναν πόνο. Καθώς δεν μπορούσα να δω κανέναν από τους συμμαθητές μου που δούλευαν μαζί μου, ένιωσα ανησυχία για την οικογένειά μου και αποφάσισα να επιστρέψω στο σπίτι. Όταν άρχισα να περπατάω, είδα τη μεγάλη πύλη του εργοστασίου γκρεμισμένη και βρήκα τρεις ανθρώπους παγιδευμένους κάτω από αυτήν. Με τη βοήθεια άλλων που βρίσκονταν κοντά καταφέραμε να τους απεγκλωβίσουμε από την πύλη, και κατόπιν όλοι έλεγαν: «Να φύγουμε! Να φύγουμε!» Και φύγαμε γρήγορα από το εργοστάσιο.
● Η κατάσταση μετά την ατομική βόμβα
Η πόλη ήταν γεμάτη κατεδαφισμένα κτίρια και τοίχους, και δεν μπορούσα να διακρίνω ούτε καν τους δρόμους. Η κάπνα περιόριζε την ορατότητα παντού και ήταν σαν να σιγοκαίει φωτιά, ενώ όλοι όσοι περπατούσαν στον δρόμο έφεραν εγκαύματα. Ορισμένοι τρέπονταν σε φυγή κρατώντας σφιχτά τα παιδιά τους. Ενώ περπατούσα πάνω σε συντρίμμια και σωρούς από ξύλα που είχαν πέσει κάτω, εισχώρησε στον πάτο του παπουτσιού μου και τρύπησε την πατούσα μου ένα καρφί που προεξείχε. Ωστόσο, δεν αισθανόμουν κανέναν πόνο τότε, γιατί έτρεχα με απόγνωση. Από τα ερείπια κάτω από τα πόδια μου μπορούσα να ακούσω βογγητά ανθρώπων που έλεγαν «Βοηθήστε με!» Όμως εν μέσω αυτού του σκηνικού που έμοιαζε με κόλαση, είχα πανικοβληθεί και συνέχισα προς το σπίτι μου δίχως να βοηθήσω αυτούς που εκλιπαρούσαν για βοήθεια.
Όταν έφτασα στο σπίτι, είδα ότι ήταν παντελώς κατεστραμμένο. Μολονότι υποτίθεται ότι η μητέρα μου και οι αδερφές μου θα ήταν εκεί, δεν είδα κανένα ίχνος τους. Καθώς ήμουν μόνο 12 ετών τότε, κυριεύτηκα αμέσως από αγωνία όταν αντελήφθην ότι «είμαι πλέον μόνος μου σε αυτόν τον κόσμο». Κοίταξα για λίγο εμβρόντητος το ισοπεδωμένο σπίτι μας και το μόνο που σκέφτηκα ήταν ότι «αυτό ήταν το τέλος». Εν τω μεταξύ άκουγα ανθρώπους εκεί κοντά να λένε: «Η φωτιά εξαπλώνεται. Φύγετε από εδώ!» Άρχισα να σκέφτομαι ότι πρέπει να φύγω γρήγορα. Καθώς περπατούσα προς τον χώρο συγκέντρωσης στα προάστια, όπου η οικογένειά μας είχε αποφασίσει από πριν να καταφύγει, συνάντησα τυχαία έναν συμμαθητή μου που είχε επιστρατευτεί στο ίδιο εργοστάσιο και τον οποίον έλεγαν Νακαμούρα. Είχε καταφύγει στο σπίτι ενός συγγενή στη Μιτάκι-μάτσι και με προσκάλεσε να πάω μαζί του λέγοντάς μου: «Πάμε μαζί.»
Επειδή η Μιτάκι-μάτσι βρισκόταν στην πλαγιά ενός λόφου όπου οι ζημιές ήταν περιορισμένες, το εν λόγω σπίτι είχε υποστεί μόνο ελαφρές ζημιές και είχε μερικά σπασμένα παράθυρα. Η θεία τού φίλου μου, του Νακαμούρα, μάς είπε: «Δόξα τω Θεώ που σωθήκατε, δόξα τω Θεώ.» Μας έδωσε μπάλες ρυζιού αλλά δεν είχα καθόλου όρεξη και δεν μπορούσα να φάω. Όταν τελικά κατάφερα να ξεκουραστώ λίγο, άρχισα να αισθάνομαι πόνο στο σώμα μου και κατάλαβα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά με εμένα. Είχα καεί σε κάθε σημείο τού σώματός μου που δεν ήταν καλυμμένο με ρούχα. Το σώμα μου είχε παντού τόσο μεγάλες φουσκάλες που το υγρό που περιείχαν αυτές μετακινείτο σαν κύματα. Δεν φορούσα σκούφο, γι’ αυτό είχε καεί και το κεφάλι μου και πονούσε πάρα πολύ. Αν και λένε ότι δεν μπορεί να ζήσει κανείς εάν έχει καεί στο ένα τρίτο του σώματός του, νομίζω ότι το δικό μου σώμα είχε εγκαύματα κατά περισσότερο από ένα τρίτο.
Κάποια στιγμή πριν από το μεσημέρι ξεκίνησε να βρέχει. Η αίσθηση πάνω στο καμένο σώμα μου ήταν καλή, γι’ αυτό άφησα τη βροχή να πέφτει στο σώμα μου για λίγο. Κοιτάζοντας καλύτερα τη βροχή που έπεφτε είδα ότι είχε μια λάμψη παρόμοια με αυτήν της βενζίνης. Αν και δεν το κατάλαβα τότε καθόλου, αντιλαμβάνομαι τώρα ότι ήταν η ραδιενεργή «Μαύρη βροχή».
Κατόπιν, αποχαιρέτησα τον Νακαμούρα και ξεκίνησα με τα πόδια πάλι για το σχολείο στην Γιάσου-μούρα (σημερινή Ασαμινάμι-κου, Πόλη της Χιροσίμα), το οποίο ήταν ο χώρος όπου θα καταφεύγαμε. Το σώμα μου εξακολουθούσε να είναι ζεστό, γι’ αυτό πήρα μερικά αγγούρια από ένα κοντινό χωράφι, έστυψα τον χυμό τους πάνω στα εγκαύματα μου και συνέχισα να περπατάω.
Όταν έφτασα τελικά στο σχολείο, ο σταθμός βοήθειας ήταν ανοικτός και γεμάτος με τραυματίες που κείτονταν σε σειρές δίπλα-δίπλα στο έδαφος, σαν ψαριά από τόνους. Εκεί μου παρασχέθηκε ιατρική φροντίδα για πρώτη φορά. Μου έβαλαν μόνο μαγειρικό λάδι στα εγκαύματα. Το σχολείο ξεχείλιζε από θύματα της ατομικής βόμβας, γι’ αυτό με τοποθέτησαν σε έναν ξεχωριστό ξενώνα. Ενώ μετακινούμουν εκεί, συνάντησα αναπάντεχα την αδερφή μου, την Τσούρουε. Όταν πυροδοτήθηκε η βόμβα, η Τσούρουε βρισκόταν στο σπίτι. Γύρω από το πληγωμένο κεφάλι της είχε τυλιγμένο έναν επίδεσμο. Καθώς μπόρεσα να συναντήσω τελικά κάποιον συγγενή, σκέφτηκα: «Ω! Δεν είμαι μόνος τελικά.» Ένιωσα ανακούφιση. Η αδερφή μου μού είπε ότι η μητέρα μας ήταν ασφαλής και πήγαμε να την βρούμε. Ήταν στη βεράντα όταν έπεσε η ατομική βόμβα, γι’ αυτό είχε κοπεί βαθιά στο πόδι και είχε εγκαύματα στο πρόσωπο. Αργότερα καταφέραμε να συναντήσουμε την άλλη αδερφή μου, την Κάζουε, η οποία εργαζόταν στο Υποκατάστημα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου της Χιροσίμα.
Μείναμε στη Γιάσου-μούρα έως το τέλος του πολέμου. Θυμάμαι ότι με κυρίευσε αίσθημα ανακούφισης όταν κατάλαβα ότι δεν θα υποχρεωνόμουν να πάω στον πόλεμο. Μείναμε για περίπου δύο εβδομάδες στη Γιάσου-μούρα και κατόπιν μετακομίσαμε στο σπίτι συγγενών στη γενέτειρα του πατέρα μου, τη Γκόνο-μούρα, στην Τακάτα-γκουν (σημερινή Πόλη της Ακιτάκατα).
Καθώς η υγεία μου επιδεινωνόταν συνεχώς, ορισμένοι στον περίγυρό μου άρχισαν να λένε: «Δεν θα ζήσει για πολύ ακόμα.» Στη Γκόνο-μούρα είχε σταλεί γιατρός, γι’ αυτό με έβαλαν σε ένα μεγάλο δίτροχο κάρο και με μετέφεραν για να μου παρασχεθεί ιατρική φροντίδα. Εκεί για πρώτη φορά μού χορηγήθηκε ένα λευκό φάρμακο για εγκαύματα και στην ουσία μπόρεσα να λάβω κανονική ιατρική βοήθεια. Παρ’ όλη την ιατρική φροντίδα τα εγκαύματά μου ήταν τόσο σοβαρά που δεν μπορούσα να βγάλω τα ρούχα μου, αλλά αναγκαζόμουν να τα κόβω με ψαλίδι. Είχα υψηλό πυρετό και μπορούσα να πάω στην τουαλέτα μόνο εάν με κρατούσε κάποιος. Παρά τα τραύματά της η μητέρα μου με φρόντιζε. Ήμουν το μικρότερο παιδί της και μοναχογιός της. Θυμάμαι τη μητέρα μου να μένει ξύπνια όλη την νύχτα και να μου κάνει αέρα ασταμάτητα, ενώ μου έλεγε: «Είναι ζεστά, έτσι δεν είναι;» Όταν άρχισαν να γιατρεύονται τα εγκαύματά μου, ξεκίνησα να έχω συχνά αιμορραγία από τη μύτη. Η αιμορραγία δεν σταματούσε μερικές φορές παρά μόνο εάν οι γιατροί μού έκαναν ένεση που την σταματούσε.
Σταδιακά συνήλθα και ξεκίνησα να πηγαίνω στο τοπικό σχολείο. Υπήρχαν περίπου τρεις μαθητές στο εν λόγω σχολείο οι οποίοι είχαν μεταφερθεί από την Πόλη της Χιροσίμα και υπέφεραν από τις συνέπειες της ατομικής βόμβας.
Κάποια στιγμή τον Σεπτέμβριο ένιωσα περιέργεια για το τι απέγινε η Χιροσίμα, γι’ αυτό πήρα το λεωφορείο και πήγα μόνος μου εκεί. Κοντά στα χαλάσματα του σπιτιού μου βρήκα γείτονες που ζούσαν σε πρόχειρα καταλύματα τα οποία είχαν οι ίδιοι κατασκευάσει, και μπόρεσα να μιλήσω μαζί τους. Υπήρχαν και άλλα πρόχειρα καταλύματα που παρείχαν επαρκή προστασία από τη βροχή, και που είχαν κατασκευαστεί εδώ και κει. Πήγα στο εργοστάσιο της Nissan Motor Co., Ltd., όπου βρισκόμουν όταν έπεσε η ατομική βόμβα, και έτυχε να συναντήσω τον διευθυντή τού εργοστασίου. Με ρώτησε πώς είμαι και του είπα τι έγινε αφότου έπεσε η ατομική βόμβα. Αισθάνθηκα ξανά τρόμο όταν μου είπε ότι οι βολβοί των ματιών μιας γυναίκας στο γραφείο – στο ίδιο γραφείο όπου βρισκόμουν αμέσως πριν από τη ρίψη της βόμβας – είχαν πεταχτεί έξω εξαιτίας της βόμβας. Ύστερα από αυτό δεν συνάντησα ποτέ ξανά κανέναν από τους 40 συμμαθητές μου οι οποίοι εργάζονταν στο ίδιο εργοστάσιο, και ακόμη και τώρα δεν έχω ακούσει τίποτα για το τι απέγιναν.
● Ξαναχτίζοντας τη ζωή μου
Δύο ή τρία χρόνια αργότερα μετακόμισα στην Πόλη της Χιροσίμα με σκοπό να ξαναχτίσω τη ζωή μου, επειδή δεν υπήρχαν δουλειές στην ύπαιθρο. Καθώς δεν είχα εκπαιδευτικό υπόβαθρο, μου ήταν πολύ δύσκολο να βρω δουλειά. Ωστόσο, εργάστηκα, μεταξύ άλλων, σαν διανομέας εφημερίδων, σε εργοτάξια και όπου αλλού μπορούσα να εξασφαλίσω τα προς το ζην.
Όταν ήμουν 23 ετών, αποφάσισα να παντρευτώ, και επειδή ήθελα η σύζυγός μου να γνωρίζει τα πάντα, της είπα ότι ήμουν επιζών της ατομικής βόμβας. Η γυναίκα μου κατανόησε τα πάντα και δέχτηκε να με παντρευτεί. Εκείνη την εποχή γράφονταν και ακούγονταν πολλά στις εφημερίδες και στα ΜΜΕ για τις επιπτώσεις της ατομικής βόμβας στους επιζώντες αυτής, αλλά προσπαθούσα να μην ασχολούμαι με το θέμα. Ήμουν 27 χρόνων όταν γεννήθηκε ο πρώτος μου γιος και την ίδια χρονιά ο κουνιάδος μου μού βρήκε μια δουλειά στην εταιρεία Toyo Industries Co. (σήμερα ονομάζεται Mazda Motor Corporation). Έως τότε άλλαζα συνεχώς δουλειές, όμως ο κουνιάδος μου με προέτρεπε να κάνω υπομονή και να εργάζομαι σκληρά. Γι’ αυτό ξεκίνησα την εν λόγω δουλειά όντας αποφασισμένος να κάνω καθετί δυνατό για χάρη του παιδιού μου.
● Ζητήματα υγείας
Ενώ μιλούσα με συναδέλφους που είχαν την ίδια νυχτερινή βάρδια με εμένα, βρήκα κάποιον που είχε εκτεθεί στην ατομική βόμβα ενώ βρισκόταν στην Γέφυρα Αϊόι. Επειδή ήταν σχεδόν στο υπόκεντρο της έκρηξης της ατομικής βόμβας, σοκαρίστηκα με όσα μου διηγήθηκε. Η Επιτροπή Θυμάτων Ατομικής Βόμβας τού είχε ζητήσει να κάνει ιατρικές εξετάσεις. Καθώς ήμαστε και ο δύο επιζώντες της ατομικής βόμβας, θέλαμε πολύ να συζητάμε μεταξύ μας. Όμως, η κατάσταση της υγείας του χειροτέρευσε και μπήκε στο νοσοκομείο. Αν και επέστρεψε για μια ακόμη φορά στον χώρο εργασίας, απεβίωσε σε ηλικία 50 ετών. Αγωνιούσα μονίμως για την υγεία μου, γι’ αυτό αισθάνομαι πως είναι θαύμα ότι έχω καταφέρει να ζω ακόμη έως τώρα. Συνέχισα να εργάζομαι μέχρι τη συνταξιοδότηση σε ηλικία 55 ετών.
● Ευχή για ειρήνη
Ο λόγος για τον οποίον αποφάσισα να μιλήσω για την εμπειρία μου από την ατομική βόμβα είναι ότι όσο μεγαλώνω αισθάνομαι τις σωματικές μου δυνάμεις να μειώνονται, ενώ όμως γίνεται εντονότερη η επιθυμία μου να διηγηθώ στην νέα γενιά όσα βίωσα. Καθώς οι νέοι άνθρωποι σήμερα δεν αναγκάζονται να πολεμήσουν όπως παλιά, αντιθέτως είναι ελεύθεροι να κάνουν ό,τι θέλουν, θα ήθελα να καταλάβουν, έστω και ελάχιστα, όσα συνέβησαν πριν από 64 χρόνια, τα οποία βέβαια είναι αδιανόητα σήμερα. Θα ήθελα επίσης να μάθουν για τις σκέψεις των νέων ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους, καθώς και όσα υπέστη η προηγούμενη γενιά.
Επιπλέον, θέλω να ενθαρρύνω την νεότερη γενιά να ασκήσει πίεση με ειρηνευτικές πρωτοβουλίες με σκοπό την κατάργηση των πυρηνικών όπλων, προκειμένου να μην ξανασυμβούν όσα έζησα. Είναι πολύ δυσάρεστο να βιώσει κανείς ξανά την ίδια τραγωδία. Θα ήθελα πραγματικά να καταργηθούν τα πυρηνικά όπλα όσο ακόμη ζω. |
