● ความเป็นอยู่ในเวลานั้น
ผมเกิด ค.ศ. 1917(  ปีไทโชที่ 6 ) ที่หมู่บ้าน นากาโนะโชว อำเภอ มิตซึงิ ( ปัจจุบันคือ ตำบล อินโนชิมา นากาโนะโชวเมือง โอโน
มิจิ)  พ่อผมทำงานที่ไปรษณีย์ นากาโนะโชว  แม่ผมเป็นแม่บ้านทำงานบ้าน และทำไร่ปลูกผักล็กๆน้อยๆ ไปด้วย  ผมมีพี่สาว 3 คน ตัวผมเป็นลูกผู้ชายคนแรก และมีน้องชายที่อายุน้อยกว่าผม 2 ปีหนึ่งคน ค.ศ. 1924 ( ปีไทโชที่ 13 )  แม่คลอดน้องสาวอีกคนแต่เสียชีวิตทันที และหลังจากนั้นแม่ผมก็เสียชีวิตไปด้วย ผมกับพ่อสองคนอยู่ด้วยกันนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ค.ศ. 1939 ผมได้รับหมายเรียกตัว  ผมถูกส่งไปสังกัดที่กองร้อยที่ 5 กองทหารปืนใหญ่สนามที่ 5  ตลอดเวลา 3 ปีในฐานะหัวหน้าสังกัดกองทหารเล็กๆ  ผมไปร่วมสงครามที่ประเทศเวียตนาม  และหลายแห่งที่ประเทศจีน  หลังจากที่ออกจากราชการทหาร ผมไปทำงานที่ห้างสรรพสินค้ามารุกาชิ สาขาฮิการิ ที่ลูกพี่ลูกน้องผมประกอบกิจการอยู่  ค.ศ. 1943 ผมย้ายไปทำที่กิจการเหล็กมิยาจิ สาขา
ฮิการิ ที่ปู่ผมเป็นผู้ประกอบกิจการ ที่ผมย้ายงานก็เพราะเห็นว่าสำนักงานใหญ่อยู่ไม่ไกลจากบ้านพ่อ สะดวกในการที่จะไปดูแล  ผมแต่งงานช่วงที่ผมย้ายงาน ลูกชายคนโตเกิดเดือนเมษายนปี ค.ศ. 1944

ผมถูกเรียกตัวครั้งที่ 2 เดือน เมษายน  ค.ศ. 1945   ตอนนั้น ผมให้ภรรยาและลูกอพยพไปอยู่ที่อิโนชิมา คราวนี้ผมก็ถูกส่งไปสังกัดที่กองทหารปืนใหญ่สนามที่ 5 อีกเช่นกัน แต่คราวนี้ผมทำงานเกี่ยวกับทะเบียนทหารที่เกี่ยวข้องกับกองบัญชาการกลาง กำลังทหารส่วนใหญ่จะถูกส่งไปตามที่ต่างๆเพื่อป้องกันภายในประเทศจึงมีทหารเหลืออยู่ที่กองบัญชาการกลางเพียงเล็กน้อย  ในบรรดานั้นทหารนายทะเบียนมีหน้าที่ทำสมุดรายชื่อทหาร และแจกจ่ายสมุดพกประจำตัวทหารเป็นหลัก  เราไม่ต้องฝึกทหาร

นายสิบโท โอคาดะ ซึ่งเป็นผู้บังคับบัญชาผมเกิดที่หมู่บ้านโคบาตะเคะ อำเภอ จินเซกิ ( ปัจจุบันคือ ตำบลจินเซกิ โคเง็น อำเภอจินเซกิ ) เป็นบุคคลที่น่านับถือ  เราแค่สองคนทำงานอยู่ในห้องเดียวกัน  แกรักและเอ็นดูผมมาก

เดือนมิถุนายน ค.ศ. 1945 มีการเปลี่ยนชื่อกองทหารมาเป็น กองหนุนทหารปืนใหญ่เขตจูโกกุ ( กองร้อยจูโกกุ  111  ) กองทหารตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของปราสาทฮิโรชิมา  ตึกโรงทหารสูงสองชั้นได้ถูกสร้างขึ้นประมาณ 4 – 5  หลัง ภายในคูปราสาท มีทหารสี่กองร้อยตั้งประจำอยู่ที่นี่

● สภาพก่อนถูกระเบิดปรมาณู
ผมคิดว่าเมื่อผมออกจากราชการทหารแล้ว  ผมจะกลับไปทำงานที่เก่า ทางด้านบริษัทก็ดูจะคิดเหมือนผม  เพราะประธานบริษัทมีจดหมายมาที่กองทหาร บอกว่า “ จะมีประชุมนัดแนะในเรื่องสำคัญ อยากให้มาที่เมืองฮิการิหน่อย ” สำหรับตัวผม แม้จะพูดได้ว่าเป็นบริษัทที่ผมเคยทำงานอยู่ แต่ก็เป็นญาติ ผมเกลียดที่จะถูกมองว่าใช้ธุรกิจเป็นข้ออ้างเพื่อขอลาหยุด  ผมเกรงใจและไม่ได้ขออนุญาตออกไปข้างนอก  ตอนนั้น สิบโท โอคาดะ พูดกับผมอย่างมีน้ำใจว่า “ ไม่ต้องห่วง  สบายใจได้ ผมจะขออนุญาตให้เอง  ”  ด้วยความกรุณานี้ ที่ทำให้ผมได้รับอนุญาตให้ออกไปข้างนอกเป็นพิเศษ  คือวันอาทิตย์ ที่ 5 สิงหาคม ไปที่เมืองฮิการิ รุ่งขึ้นวันจันทร์ที่ 6 สิงหาคม ขึ้นรถไฟเที่ยวที่กำหนดจะมาถึงสถานีฮิโรชิมาตอน 9  โมงเช้า แล้วตรงกลับมาที่กองทหาร
     
วันที่ 6  สิงหาคม  ผมตื่นตี  4  ทานอาหารเช้า ไปขึ้นรถไฟที่สถานีฮิการิ เวลา 8 .15   นาฬิกา ตอนที่ระเบิดปรมาณูถูกทิ้งลงมานั้
ผมคิดว่าผมคงอยู่บริเวณก่อนถึงสถานีอิวาคุนิ  อาจจะเป็นเพราะเสียงรถไฟวิ่งดังสนั่นอยู่ ทำให้ผมแทบจะไม่ได้ยินเสียงอะไรจากข้างนอก
เลย  เสียงระเบิดปรมาณู ผมก็ไม่ได้ยิน  แต่ผู้โดยสารพูดขึ้นว่า “ ท้องฟ้าที่ฮิโรชิมา มีกลุ่มควันก้อนใหญ่คล้ายลูกบันลูนลอยขึ้นมา”  แทบจะ
ในเวลาเดียวกันจากหน้าต่างด้านขวาทุกคนแหงนหน้าขึ้นมองไปในทิศทางเดียวกัน ประกาศในรถไฟก็ไม่มี  เราไม่รู้ว่าอะไรเป็นอะไรอยู่
อย่างนั้น รถไฟก็ยังคงแล่นมาเรื่อยๆแบบนั้น และหยุดลงแบบกระทันหันที่สถานีอิตซึกาอิจิ  รถไฟคันหน้าก็หยุดอยู่กับที่ ผู้โดยสารทุกคน
ถูกสั่งให้ลงจากรถ เพราะรถไฟเข้าไปใกล้ฮิโรชิมาไม่ได้มากกว่านี้แล้ว ผมสัญญาว่า จะถึงสถานีฮิโรชิมาตอน  9 โมงเช้าและกลับเข้ากอง
ทหารทันที ผมได้แต่งุนงงไม่รู้จะทำยังไงดี
 
ที่หน้าสถานีอิตซึกาอิจิ หัวรถจักรคายควันสีดำออกมา ทำให้บริเวนนั้นมืดราวกับว่าเป็นเวลากลางคืน แค่พอมองเห็นคนเคลื่อนไหวลางๆ  สักพักเมื่อควันดำจางหายไป ผมก็สังเกตุเห็นว่ามีรถบรรทุกสารวัตรทหารจอดอยู่ใกล้ๆ  รู้สึกว่าเขาทำธุระเสร็จพอดี ผมร้องขอว่า “ ผมอยากกลับไปกองทหาร  ขอผมขึ้นรถไปจนถึงปราสาทฮิโรชิมาหน่อย ”เขาจึงตอบรับอย่างเต็มใจ เป็นสารวัตรทหารยศนายสิบตรีกับนายสิบโทที่มาด้วยกัน 2 คน เขาไม่ได้รับบาดเจ็บอะไร แข็งแรงดี และไม่ได้ถูกระเบิดปรมาณูโดยตรง ตอนนี้ถ้าเขายังมีชีวิตอยู่ ผมอยากจะกล่าวขอบคุณพวกเขา

● สภาพเมืองหลังจากที่ถูกระเบิดปรมาณู
ผมจำไม่ได้แน่ว่า  จากอิซึกาอิจิ มาฮิโรชิมาผมเข้ามาตามทางสายใด แต่คิดว่าผมคงจะวิ่งมาตามถนนกลางทุ่งนา ซึ่งต่อมาผู้คนที่หนีภัยก็ได้ใช้ถนนเส้นนั้นเป็นทางหลบหนีออกมากันเป็นจำนวนมาก  หลังจากที่เข้าไปภายในตัวเมืองฮิโรชิมาแล้ว เราวิ่งไปตามเส้นทางรถราง แต่ทว่าภายในตัวเมืองไม่มีสัญญาณบอกว่ามีสิ่งมีชีวิตอยู่เลย ไม่เห็นแม้แต่หมา แมว นี่เป็นเพราะว่าทุกคนได้หลบหนีออกไปหมดแล้วหรืออย่างไรไม่ทราบ

ผมขอให้สารวัตรทหารพาไปที่ปราสาทฮิโรชิมา แต่ผมถูกไล่ลงก่อนถึงสะพานไอโออิเล็กน้อย  ระยะทางจากสะพานไอโออิไปที่กองทหารใกล้กันแค่เอื้อม  ผมจึงคิดว่าจะเดินไป  แต่ถนนถูกเผาร้อนมาก เดินไม่ได้  ผมจะใช้สนับแข้งพันรอบรองเท้าบูทผูกเชือกของผม แต่ก็เดินต่อไปได้ไม่ถึงหนึ่งเมตร  ผมเลยต้องหยุดยืนอยู่ตรงหน้าสะพานไอโออินั่นเอง
   
ที่สะพานไอโออิ ระหว่างที่ผมเดินหน้าไปได้สัก 50  เซนติเมตร  ผมถอยหลังกลับ 50  เซนติเมตร สลับกันอยู่อย่างนี้จนคิดว่าเวลาคงจะผ่านไปได้ประมาณ 1 ชั่วโมง ทันใดนั้น  สายฝนเริ่มตกลงมาอย่างหนักเหมือนสายเข็มที่ตกลงมาทิ่มผิวหนัง  สีดำของฝนทำให้บริเวณรอบๆแลดูเหมือนกับเอาน้ำมันมาราด แต่เมื่อเอามือลองเช็ดหน้าที่เปียกดู กลับไม่รู้สึกมันเหมือนน้ำมันแต่อย่างใด บริเวณนั้นถูกเผาจนเป็นทุ่งโล่งเตียน  ไม่มีแม้แต่ที่จะหลบฝน ผมเปียกโชกทั้งตัว ได้แต่รอให้ฝนหยุด

พอฝนหยุด ทุกอย่างเปลี่ยนไปหมด อากาศกลับเย็นขึ้น เหมือนฤดูใบไม้ร่วง ต่างไปจากสภาพก่อนฝนตกโดยสิ้นเชิง ถนนที่ร้อนจัดก็ถูกน้ำฝนแช่ให้เย็น  ทำให้ใช้เดินได้อีก

พอกลับไปดูที่กองทหาร ตึกโรงทหารอยู่ในสภาพที่น่าสังเวชใจเป็นที่สุด ตึกทั้งหลังพังกระจัดกระจายเป็นเสี่ยงๆ ถูกเผาไหม้กลายเป็นเถ้าถ่าน   แถมยังถูกน้ำฝนชะพัดหายไปจนหมดเกลี้ยงเหมือนกับว่าไม่เคยมีอะไรอยู่ที่นั่นมาก่อน

สิบโทโอคาดะ ถูกไฟเผาทั้งตัว อาการร่อแร่ แต่ยังมีลมหายใจอยู่  คนที่ถูกไฟคลอกจะมีลักษณะหน้าตาเปลี่ยนไป  ผมจำสิบโทโอคาดะไม่ได้ แต่สิบโทโอคาดะเป็นฝ่ายพูดขึ้นมาว่า “ มิยาจิ  โชคดีแล้วนะ ” จึงทำให้ผมทราบว่าเขาคือสิบโทโอคาดะ  ผมแยกไปครั้งหนึ่ง เมื่อกลับมาที่นั่นในตอนเย็นอีกครั้ง สิบโทโอคาดะไม่ได้อยู่ที่นั่นแล้ว  แกคงจะถูกหามไปที่ไหนสักแห่ง

ผมจำได้ไม่แน่นอน  คิดว่าคงจะเป็นวันที่ 6 สิงหาคม   ทันทีหลังจากที่ฝนดำหยุดตก  ผมพบนายพลเอก ฮาตะ  ชุงโรคุ แห่งกองบัญชาการทหารบก ที่ 2   นายทหารผู้ช่วยที่ติดตามมาซึ่งอยู่ข้างๆได้ออกคำสั่งกับผมว่า “ จงแบกท่านนายพลฮาตะ ขึ้นหลัง ข้ามแม่น้ำเทมมะไป อย่าให้ท่านเปียกนะ ”  ท่านนายพลเป็นคนร่างเล็กเตี้ย ผมจึงแบกท่านข้ามแม่น้ำไปได้ตามคำสั่ง โดยไม่รู้สึกหนักเลย

● การปฏิบัติการช่วยเหลือ
ทหารที่รอดตายจากระเบิดปรมาณูประมาณ 90 นายได้ไปรวมตัวกันสนามด้านทิศตะวันตก  พวกเขาได้รับหน้าที่ให้เผาศพผู้เสียชีวิตซึ่งมีจำนวนมากมายก่ายกอง  เมื่อวานนี้  250 ราย   วันนี้  300  ราย

ระหว่างทำงาน ภาพที่ติดตาผมคือ ภาพศพทหารอเมริกัน 2 นายที่ล้มกลิ้งอยู่ที่บันไดปราสาทฮิโรชิมา เวลานั้น มีเชลยศึกอเมริกัน2 คนถูกจับมาไว้ที่ตึกใกล้ๆปราสาทฮิโรชิมา ผมคิดว่าคงจะเป็นเชลยศึก  2  คนนั้นเอง
      
ในวันที่ 6  สิงหาคมนั้น  พวกเราไม่มีอาหารกิน  ผมพาทหารใต้บังคับบัญชา 30 นาย  ไปที่ที่ว่าการอำเภอเพื่อเจรจาต่อรองขอรับขนมปังแห้ง  แต่ผิดความคาดหมาย ผมกลับไปทะเลาะกับอำเภอ ขอรับขนมปังแห้งไม่ได้ ในวันนั้นเราจึงเอาน้ำตาลละลายในน้ำร้อนดื่มแก้หิวไปอย่างช่วยไม่ได้  หลังจากวันที่  7 สิงหาคม เราได้รับแจกข้าวปั้น และขนมปังแห้งจากหน่วยช่วยเหลือที่มาจากนอกเมือง

เราได้ออกปฏิบัติหน้าที่กู้ภัยติดต่อกันมาจนกระทั่งถึงปลายเดือนสิงหาคม  ระหว่างนั้นเราต้องนอนกันอยู่กลางแจ้งโดยตลอด

ในที่สุด  ก็มีคำสั่งยุบกองทหารในวันที่  31 สิงหาคม  ตอนที่ประกาศยุบก็มีการนำเอาข้าวของเครื่องใช้ต่างๆที่เหลืออยู่ในโกดังทหารมาแจกจ่ายให้กับทหาร  ผมได้เสื้อผ้าทหาร และผ้าห่ม  บางคนที่มาจากครอบครัวชาวนาได้รับแจกม้า บางคนก็ขี่ม้านี้กลับบ้าน
  
วันที่ 1 กันยายน ผมขึ้นเรือที่มารับจากท่าเรืออิโตซากิ กลับอิโนชิมา

● การป่วย
หลังจากที่กลับไปที่อิโนชิมาได้ประมาณ 2 เดือน ขณะที่ถ่ายปัสสาวะอยู่กลางทุ่งนา ผมตกใจเพราะมีปัสสาวะสีน้ำตาลออกมาประมาณ 1.8 ลิตร หลังจากนั้น ผมก็ยังปัสสาวะเป็นสีน้ำตาลอยู่ นอกจากนั้น ในปีต่อมาผมเข้าโรงพยาบาลด้วยโรคกระเพาะอาหารและลำไส้  หลังจากนั้น ผมมีอาการเจ็บที่ตับต้องเข้าโรงพยาบาลอีก ค.ศ. 1998 ผมเข้าโรงพยาบาลด้วยโรคมะเร็งที่กระเพาะปัสสาวะ ปัจจุบันผมก็ยังรักษาตัวตัวอยู่

ผมได้รับสมุดพกประจำตัวผู้ถูกระเบิดปรมาณู  เมื่อเดือนกันยายน ค.ศ. 1960 ก่อนที่จะขอรับสมุดพก  ผมรู้สึกลังเลใจเพราะไม่รู้ว่าควรจะขอดีหรือไม่ ทางอำเภอก็แนะนำผมให้ขอ ผมก็เลยทำเรื่องขอรับสมุดพกเอาไว้ หลังจากนั้น ทุกครั้งที่ผมป่วยและคิดว่ามีสาเหตุมาจากรังสีปรมาณู  ผมคิดว่าโชคดีที่รับสมุดพกไว้

● การดำเนินชีวิตหลังสงคราม
หลังสงคราม   ผมเปิดร้านขายของเบ็ดเตล็ดที่อิโนชิมา เนื่องจากเป็นร้านขายของเบ็ดเตล็ดในบ้านนอก  ไม่เพียงแต่ขายสินค้าประเภทอาหารเท่านั้น ยังขายข้าวสาร ข้าวสาลี น้ำมัน ภายหลังก็ยังนำเครื่องใช้ไฟฟ้าภายในบ้านมาขายด้วย แม้จะไม่ได้ใช้ชีวิตอย่างสุขสบาย  แต่ผมก็หาทางส่งให้ลูกได้เรียนจนจบมหาวิทยาลัย
 
ลูกสาวคนโตผมเกิด  ค.ศ. 1946  แต่ทั้งแม่และลูกเสียชีวิตทันที  ผมแต่งงานกับภรรยาคนปัจจุบันในปี ค.ศ. 1947   มีลูกชายคนที่สอง  คนที่สาม  และลูกสาวคนที่สอง  ลูกที่เกิดหลังสงครามทุกคนอ่อนแอ ผมเป็นห่วงคิดว่าอาจเป็นเพราะได้รับผลจากผมที่ถูกกัมมันตภาพรังสี  รู้สึกว่าภรรยาผมจะเป็นห่วงลูกสาวคนที่สอง เธอไม่ให้บอกว่าเป็นลูกของผู้ที่ถูกระเบิดปรมาณู เพราะกลัวว่าจะถูกปฏิเสธการแต่งงาน

 
● เกี่ยวกับผู้บังคับบัญชาที่ถูกระเบิดปรมาณูเสียชีวิต
ถ้าสงครามยังคงดำเนินอยู่ต่อไปแบบนั้น ผมคิดว่าประเทศญี่ปุ่นคงอยู่ในสภาพที่ลำบากมาก ผมคิดว่าสันติภาพที่เรามีอยู่ในขณะนี้ เกิดขึ้นเพราะคนจำนวนมากได้เสียสละชีวิตให้ 

ผมไม่ได้ถูกระเบิดโดยตรง และมีชีวิตรอดอยู่ได้ เพราะความมีน้ำใจของสิบโทโอคาดะในตอนนั้นที่ขออนุญาตให้ผมได้ออกมาข้างนอก วันที่ 6 สิงหาคมตอนที่พบกันนั้น คำกล่าวที่สิบโทพูดว่า “  มิยาจิ  โชคดีแล้วนะ ” เป็นคำพูดสุดท้ายที่สิบโทได้ทิ้งเอาไว้ ผมสะกิดใจมาตลอด “ผมจะต้องขอบคุณสิบโทโอคาดะให้ได้” ลูกผมเข้าใจความรู้สึกนี้ของผมดี  พวกเขาช่วยกันสืบค้นทางอินเทอร์เน็ต  และได้โทรศัพท์ไปที่วัดแต่ละแห่ง  เพื่อค้นหาที่ตั้งสุสานของสิบโทโอคาดะให้ผม

ปีค.ศ. 2007  พวกเราได้ไปไหว้เคารพสุสานของสิบโทโอคาดะกันทั้งครอบครัว ผมได้กล่าวคำขอบคุณและสามารถยกภูเขาออกจากอกได้ในที่สุด